20. Sjoerd Tijsses Jansma en Jantje Rykels Linthorst.
Sjoerd Tijsses Jansma ( 21 december 1816 Burgum - 25 juni 1902 Burgum) was getrouwd met:
- Maaike Douwes Wadman ( 21 september 1811 Tytsjerk - 12 februari 1855 Burgum)
- Jantje Rykels Linthorst/Lindhorst ( 27 mei 1832 Niezijl – 11 april 1902 Uithuizen).
Jantje Rykels Linthorst.
Jantje was 26 jaar toen ze trouwde met weduwnaar de 41 jarige Sjoerd Jansma. Jantje’s zus, Aaltje Linthorst, trouwde ook een weduwnaar, de broodbakker uit Ulrum, Anneko Tillema. Het is een bekende molenaarsfamilie uit Ulrum waar ook een grote stamboom van te vinden is.
- Huwelijk Aaltje Linthorst met molenaar Anneko Tillema: 9 juni 1858 te Ulrum.
- Huwelijk Sjoerd Jansma en Jantje Rykels Linthorst: 9 september 1858 in Burgum. Sjoerd neemt Jantje dus mee naar Burgum om te trouwen.
1858
De ouders van Jantje waren ten tijde van de huwelijksvoltrekking al overleden, haar vader was kastelein in Niezijl in geweest, evenals haar broer. De Linthorst familie bestaat uit veel kasteleins en aangetrouwden die ook het kasteleinsvak uitoefenden.
Jantje Rikels Linthorst, 26 jaar oud, is twee jaar ouder dan Sjoerd’s stiefdochter Grietje de Boer en ze scheelde 4 dagen in leeftijd met Sjoerds stiefdochter Welmoed de Boer.
Jantje werd daardoor stiefmoeder van de 6 kinderen Jansma:
- Okke was tijdens het huwelijk van zijn vader 15 jaar
- Jan was 14 jaar
- Antje was 12 jaar
- Tijs was 9 jaar
- Trijntje was 5 jaar
- Maaike was 3 jaar.
De eerste jaren bleef het echtpaar nog wonen in Burgum. De kinderen van Sjoerd zijn nog jong, en het lijkt erop dat hij nog zijn land bewerkt, en in de herberg Huis ter Heide te Bergum werkte.
Een bestraffing in 1858, de exacte datum ken ik niet. Sjoerd is 42 jaar. Hij trouwde in september 1858 dus het is voor of na het huwelijk geweest. Misschien had hij meer belasting moeten afdragen? Een best bedrag in die tijd aan stafboete, daar zal Jantje niet zo blij mee zijn geweest..
Tresoar. Sjoerd Tijsses Jansma herberchier onder Bergum
Overtreding van plaatselijke belastingen. 50 gulden boete en 3 dagen gevangenis.
1860
Tresoar: 1860 Bergum, notaris Adrianus Alma Gemeente: Tietjerksteradeel Koopakte. Betreft de verkoop van 1/3 deel in 2 percelen bouwland te Bergum, koopsom fl. 658
- Sjoerd Tijsses Jansma te Bergum, verkoper; en anderen
- Wybe Edzes van der Meulen te Bergum, koper Bron : Tresoar Toegangsnr. : 26 Inventarisnr.: 13035 Repertoirenr.: 74 d.d. 27 maart 1860.
Sjoerd verkoop land aan zijn stiefdochter Welmoed de Boer.
Sjoerds eerste vrouw Maaike was overleden in 1855, moeder van Okke, Jan, Antje, Tijs, Trijntje en Maaike. In 1856 was de 5 jarige Sikke overleden op Groot Veldlust, de boerderij aan de nieuwe straatweg aan de heide in Bergum, vlak achter de herberg Huis ter Heide. Sjoerd was gedwongen alles ter verkopen, omdat de stiefkinderen Grietje, Welmoed en Douwe de Boer recht hadden op de erfenis, waar ook land en goederen uit de erfenis van hun overleden vader en hun moeder Maaike in zat. Grietje was ten tijde van deze advertentie net getrouwd met de timmerman Meinte Poelstra, en in verwachting van hun eerste kind. In 1860 was zijn stiefdochter Welmoed 28 jaar, en getrouwd met de veekoopman Wybe Edzes van der Meulen uit Bergum. Zij hadden de herberg Het Roodhert en wat omringende landen geërfd. Welmoeds 4 e kind was onderweg. Stiefzoon Douwe zal Sjoerd steeds geholpen hebben als arbeider, en hij had een huisje tegenover Het Roodhert geërfd.
Vijf jaar nadat Maaike was overleden en drie jaar nadat de opbrengsten van het land van Groot Veldlust waren verkocht, de gereedschappen en het vee waren verkocht, was Sjoerd gaan werken in Noord Groningen, waar hij het plantwerk van zijn vader Tijs Jansma had overgenomen. De boer die Groot Veldlust overnam en pachtte, was boer Algra. De oude Rypke Tjerks Atsma, kerkvoogd en rijke boer uit Eastermar, huurde Groot Veldlust voor zijn zoon Tjerk Rypkes Atsma en zijn vrouw Willemke Pieters Buma. Tjerk en Willemke hadden al een jonge vierjarige zoon Tjerk. En deze 22 jarige Tjerk, ongetrouwd, zou weer een rol spelen in het drama van Oostermeer (hoofdstuk 12). Maar goed, dat was in 1860 nog niet bekend. In 1860 werd er rogge en haver van Groot Veldlust verkocht in de herberg van Sjoerd Jansma. Sjoerd was toen 2 jaar getrouwd met Jantje.
Advertentie 5-11-1861; een bewijs dat Sjoerd nog op Huis ter Heide zijn herberg had. Veekoopman Folkert van der Meulen, een broer van Wybe, verkoopt daar zijn opgekochte dieren.
Advertentie 5-11-1861; een bewijs dat Sjoerd nog op Huis ter Heide zijn herberg had. Veekoopman Folkert van der Meulen, een broer van Wybe, verkoopt daar zijn opgekochte dieren.
Drie kinderen uit dit tweede huwelijk werden geboren in Bergum, in Huis ter Heide: Jantje, Rikel en Sikke. Tussen 1865 en 1867 zijn Sjoerd en zijn gezin waarschijnlijk verhuisd voor korte tijd naar Hardegarijp (dochter Antje woonde daar met Ppoke Douma, een rijke boer aan de Gaestambuorren). Het is jammer dat de administratie van de familie Bosgra’s tuinkwekerijen niet verder teruggaat dan 1861 (bron: http://www.gerrit-vlaskamp.nl/gerrit-vlaskamp/) . Gerrit Vlaskamp hads met Hardegarijp te maken en aannemelijk is dat Sjoerd, sinds hij tuinwerk van zijn vader, in dienst van de familie Bosgra, hier ook werkte. Beppe Antje Bosgra was 70 jaar toen Sjoerd verhuisde naar Hardegarijp. Ik dacht dat de verhuizing te maken kon hebben met de aanleg van nieuwe weg, waardoor herberg Huis ter Heide werd afgebroken. Maar dat blijkt niet zo te zijn.
Okke 22-9-2014
…’It cafe "Huis Ter Heide" is yn 1912 al ofbrutsen hjer want doe is de trambaan fan Burgum nei Feanwalden der lans kaam…
Kinderen van Sjoerd en Jantje Rikels Linthorst:
1. Jantje Sjoerds Jansma (geboren 3 september 1859 Burgum). Beroep van Sjoerd is ‘herbergier’
2. Rijkel/ Rikel Sjoerds Jansma (geboren 13-6-1863 Burgum). Beroep van Sjoerd is ‘man met boerenbedrijf’.
3. Sikke Sjoerds Jansma (geboren 22 augustus 1865 Burgum). Sjoerd werd in de geboorte akte vermeld als ‘geen beroep’. Sikke overleed na 2 maand , bij aangifte is Sjoerd is ‘herbergier’
4. Sikke Sjoerds Jansma (geboren 3 augustus 1867 Hurdegaryp). Sjoerd werd in de geboorte akte vermeld als 'tuinier'.
5. Jan Sjoerds Jansma (geboren 21 augustus 1871 Uithuizen) Beroep van Sjoerd is ‘tuinier’.
6. Hendrik Sjoerd Jansma (geboren 30 januari 1878 te Uithuizen)
Het overzicht van de stiefkinderen en biologische kinderen van Sjoerd.
1867
Sjoerd (51) was vanaf 1867 ‘tuinder’ van beroep. Het samengestelde gezin verhuisde van Huis ter Heide aan de Zomerweg, naar waarschijnlijk de meer westelijke kant van de Zomerweg, wat bij Hardegarijp hoorde. Er lag daar namelijk nog land wat toebehoorde aan Sjoerds kinderen, en hij beheerde dit land uit de erfenis. In 1867 werd al het land rondom Huis ter Heide verkocht en kan van de opbrengst een tijdelijk huis gekocht zijn. Enkele familiegebeurtenissen:
Zijn zoon Tijs Sjoerds Jansma was 18 jaar geworden en moest de nationale Militie plicht vervullen. Zijn dochter Antje Jansma, 22 jaar, trouwde in 1868 met Popke Heeres Douma en samen hadden ze een kruidenierswinkeltje aan de Zomerweg. Het jaar erop, in 1869 trouwde zijn zoon Jan Sjoerds Jansma met de Burgummer winkeliersdochter Hotske Dijkstra. Jan was landbouwer en herbergier in Bergum, en mocht maar 27 jaar worden.
1871
Verhuizen naar Uithuizen in Noord-Groningen.
Variatie op Haven Uithuizen, ingekleurd door mij. Waarschijnlijk woonden Sjoerd en Jantje aan de Hoofdstraat oost (Oosthuizen). 'Aanlegger van tuinen' tot 1902 is wel optimistisch, aangezien Sjoerd overlijd met 85 jaar.
Sjoerd en Jantje woonden in augustus 1871 in Uithuizen; dit feit wordt vermeld in de geboorte akte van hun zoon Jan Jansma. Misschien dat Sjoerd lange reistijden had om van Hardegarijp naar het noorden van Groningen te reizen (paarden, reisboten, ongeveer 70 km), zodat hij alleen op de zondag thuis kon zijn. Een familieleven was daardoor niet mogelijk.
Sjoerd is op zoek gegaan naar een geschikte woning voor het gezin in het oude stadje Uithuizen aan de rand van de ontginningen. Eens kijken hoe oud Sjoerd, Jantje en de kinderen waren in 1871 en wat de gebeurtenissen met de data vertellen rond de verhuizing naar Uithuizermeeden. Soms wordt dat dorp in aktes ook genoemd: Uithuizen of Oosthuizen. Sjoerd was 54 jaar en Jantje was 39 jaar. Hun dochter Jantje was 12 jaar, Rikel was 8 jaar, na de dood van zuigeling Sikke, vernoemd naar Sjoerds overleden zoontje met Maaike, was er weer een Sikke geboren; hij was nu 4 jaar. Baby Jan was geboren in de zomer.
Okke: 28-2-2012
...'Moarn Sytie,
Ik tink datst gelyk hast wat it bepolderings wurk oangiet mar dan ek, want Sjoerd Tysses Jansma stie oanskreaun as tuinaanlegger, meie wy miskien ek wol oannimme dat hij wurk hat by grutte landerijen en der ek beammen ensa plante hat troch de ferbiningen mei de Bosgra famylje.
Ik ha hjir ek wat kaartsjes fan Uithuizen ut 1862 en 1866 oanhekke en dan kinst it ferskil ek wol sjen en dat der, neffens de detailles fan de kaarten in protte wurk ferset is.
It wienen ek faak minne tiden en feepest stiek syn kop sa no en dan ek op.
Boppedat ha’k der ek mar in kaart fan Uithuizermeeden by dien en ien fan Rauwerderhem en Dantumadiel wert in protte Jansmas en oare takken fan us famylje wenne ha ensa.
Spytich dat guon kaarten net sa dudlik binne en de kaart fan Tietsterksteradiel ut de 1860’er jierren koe net oersetten wurde, mar dy aldere kaarten ha’k hjirre thus trouwens wol hear. As ik ea der wer kom wol ik de kontrijen fan Noard Grins graach trochsjen.
Froeger, as jonge, bin ik der wittefaak west mei de frachtweinen fan de stjonkfabryk om der dea fee wei te heljen, ik sil doe sa’n 10 – 13 jier west ha en je ferjitte dan ek in protte.
Wol wit ik dat it kapitale buorkerijen wienen en it folk tige stiif en je nea yn hus roppen foar in kopke thee, poeiermolke, stikje kûke of in brochje.
Dan wienen de Drinten wer hiel oar folk en dielden wat mear mei je, en praten ek mei leafde oer in ko dyt se ferlern hienen – dat bist hie gjin numer mar in namme – it wie in diel fan de famylje.
It kinne ek wol droege en toarre tiden west yn de tiid fan oer-oer-oerbeppe Antsje – ik wit it eins net en ha it ek, nog net, opsyke.
Safolle dat wy net witte"...
De tuinen en de tuinarchitecten.
Sjoerds’vader Tijs was een tijdgenoot van de bekende tuinaanlegger en tuinarchitect Lucas Roodbaard. Roodbaard’s stijl is ‘Romantisch’ te noemen. Er werd gewerkt met hoogteverschillen en reliëfs, waterpartijen en ronde borders en vormen. (www.roodbaardsrijkdom.nl ). Enkele voorbeelden uit deze omgeving zijn:
- Stania State in Oenkerk
- Schierstins in Veenwouden
- Prinsentuin Leeuwarden of stadhouderlijk slot.
Sjoerd is de tijdgenoot van Gerrit Vlaskamp ( 1834 tot 1906). Gerrit Vlaskamps’ vader was Lambertus Vlaskamp en deze had een boomkwekerij opgebouwd in Rinsumageest. Hij is de mede aanlegger van Foghelsangstate in Veenklooster. Nazaat Aly van der Mark heeft op haar site mooie voorbeelden van tuinen van de voorouders van haar man (www.gerrit-vlaskamp.nl).
Van Burgum naar Veenklooster is het 15 kilometer. Een grote klus op Foghelsang vond plaats in 1843. De administratie van de Bosgra’s, die nog over is, is van 1854 – 1861, dus Sjoerd en zijn vader Tijs Jansma kunnen er in voor komen.
Ik vond een handig boekje voor tuinaanleggers: ‘Magazijn van tuin- en sieraden- kleine lusthoven, met weinig kosten” uitgave 1902 Amsterdam. Veel hoveniers hadden dit boekje.
Op het blog van Aly van der Mark – haar man is nazaat van Gerrit Vlaskamp de tuinarchitect - staat een foto van de kerk in Oostermeer. Hieronder een stukje uit haar blog:
...'In Breedút, de dorpskrant van Oostermeer, verschenen twee artikelen van de hand van Elle Bosma over de Vlaskamptuinen in die plaats. Uitstekend gedocumenteerde verhalen, die ook nog weer nieuws opleverden, onder andere de aantekening van de kerkvoogdij uit 1871: 'Betaald aan G.L.Vlaskamp f 39,- wegens het maken der tekening en den uitvoering van aanleg om de nieuwe kerk'. Het ging om de inrichting van 'Het Plantsoen' bij de kerk. Helaas is de tekening niet bewaard gebleven. Om de kerk heen is een groot aantal bomen en struiken geplant. De oude kerk werd afgebroken, alleen de toren bleef staan, vandaar de intrigerende eenzame toren op it Heechsân. In 1874 werd een fraai hek geplaatst voor de ingang van de kerk, gemaakt in de smederij van Benedictus Mohrmann te Leeuwarden. In 1875 werd de pastorie gebouwd en in 1876 legde Vlaskamp de tuin aan. Ook hier kwam een fraai hek van Mohrmann.
De kerkhoven die Gerrit Vlaskamp heeft aangelegd, zijn stof voor een vervolgonderzoek.
Hierboven een foto van de beide hekken, die ik kan laten zien dank zij Elle Bosma”....
De toren van kerkhof ‘Het Heechsân’, en het hek ervoor (eigen foto).
Okke 7-5-2015
.....'Ik bin der ek seker fan dat de Vlaskamp jonges Tys Sjoerds Jansma kint ha en miskien ek wol mei mekoar oan ferskillende tunen wurke ha’.....
1871. Een uitgebreider overzicht van de stief kinderen en kinderen van Sjoerd, de tijd van de verhuizing naar Noord- Groningen.
Stiefdochter Grietje de Boer
Grietje was al overleden in 1862 op 32 jarige leeftijd in 1862 al. Sjoerd werd stiefvader van Grietje toen het meisje 11 jaar was. Grietje erfde het huis naast de herberg Huis ter Heide toen ze 26 jaar was. Ze was getrouwd met de weduwnaar Meint Poelstra, die een 3 jarig zoontje had. Meint was timmerman. Met Meint kreeg Grietje een dochtertje Maaike Poelstra genoemd naar haar overleden moeder Maaike. Het gezin woonde in Oudega. Na het overlijden van Grietje hertrouwde Meint en hun dochtertje Maaike Poelstra, 2 jaar, kreeg een nieuwe moeder. Meint trouwde voor de derde keer, ditmaal met Antje Lieuwes Vellinga, 31 jaar, geboren in Birdaard. Meint en zijn nieuwe vrouw kregen al vlot 5 kinderen achter elkaar. Waarschijnlijk had Sjoerd geen contact meer met zijn kleindochtertje Maaike Poelstra. Sjoerd woonde in Uithuizen en zijn kleindochter werd door haar stiefmoeder opgevoed in Oudega.
Stiefdochter Welmoed de Boer
Welmoed was toen 39 jaar. Hoe verliep het met Welmoed en veekoopman Wybe van der Meulen, die uit de erfenis van haar moeder Maaike Wadman Het Roodhert, de Koemarkt en de weidlanden rondom Bergum hadden gekocht in 1856? Hierbij kunnen alleen de data worden geraadpleegd. In 1871 had Welmoed al 7 kinderen gekregen, waarvan 2 jong overleden in 1863; Dirk, vernoemd naar haar vader, was 2 jaar. Misschien een besmettelijke ziekte.
Kinderen van Welmoed en Wybe van der Meulen:
1. Maayke Wybes van der Meulen (geboren 1854 te Burgum- 1863 te Burgum). Ze werd 9 jaar.
2. Een levenloos kind, 1856, geboren te Burgum
3. Edze Wybes van der Meulen (1857 te Burgum- 1875 te Burgum). Hij werd 17 jaar.
4. Dirk Wybes van der Meulen (1860 Burgum- 1863 Burgum). Hij werd 2 jaar.
5. Johannes Wybes van der Meulen (1862 Burgum -1916 Burgum). Hij werd 53 jaar.
6. Dirk Wybes van der Meulen (1865 Burgum- 1941 Leeuwarderadeel). Hij werd 76 jaar.
7. Douwe Wybes van der Meulen (1868 Burgum- 1888 Burgum). Hij werd 19 jaar.
8. Folkert Wybes van der Meulen (1872 Suamar- onbekend). Folkert staat op de foto onderaan dit hoofdstuk, de foto van 'de buren in 1920 aan de Lageweg".
· Van 1856 tot 1869 hebben Welmoed en Wybe Het Roodhert gehad, tot Wybe het verkocht. Er zullen allerlei redenen zijn geweest om te stoppen. Daarna gaf Wybe als beroep weer ‘koopman’ op.
In 1871 was de leeftijd van hun kinderen:
- Edze was 14 jaar werd vernoemd naar de van der Meulen familie, de vader van Wybe;
- Johannes was 9 jaar. Hij werd vernoemd naar de broer van vader Wybe van der Meulen;.
- Dirk was 6 jaar. Hij werd vernoemd naar Welmoed’s vader Dirk de Boer die jong overleed (zie hoofdstuk 17);
- Douwe was 3 jaar. Hij werd vernoemd naar haar broer Douwe en haar pake Douwe Wadman;
· En Welmoed was zwanger van haar laatste kind: Folkert.
Stiefzoon Douwe de Boer
Douwe stierf aan het eind van 1871 in Burgum op 34 jarige leeftijd. Douwe had een huis tegenover het Roodhert in Bergum geërfd met enige weid- en hooilanden, was arbeider en ongehuwd. Het moet voor Sjoerd een klap zijn geweest dat Douwe stierf toen hij net verhuisd was. Douwe was ongehuwd en had waarschijnlijk Sjoerd als vader gezien, en hem altijd geholpen met het boerenwerk. Misschien dat Douwe niet goed voor zichzelf kon zorgen, en er iets met hem aan de hand was. Douwe overleed in ieder geval toen Sjoerd verhuisde.. misschien heeft dat ook met elkaar te maken.
Zoon Okke Jansma
was 29 jaar en getrouwd met Minke Veldman. Ze woonden in Burgum, waar Okke koopman was. Hun eerste dochter Jetske Jansma was bijna 4 jaar, en hun tweede dochtertje Maaike was het jaar ervoor overleden met 7 maand. Minke was zwanger geworden van hun derde kind.
Zoon Jan Jansma
Jan overleed dat jaar. Jan was net 2 jaar getrouwd Hotske Dijkstra, en samen hadden ze een dochtertje Maaike Jansma. Ze hadden nog geld geleend van Sjoerd. Maar Jan was het vorige jaar plotseling overleden juni 1871 op 27 jarige leeftijd in Burgum.
Okke 16-5-2013
..."Dizze foto fan Maaike Jans Jansma hie’k ek al earder opslein hear.
Hja hat ek in grut gesin op de wrald brocht mei Klaas Rypma – 10 bern en guon fan har neiteam wenje nog altiten yn Ryptsjerk, Gietsjerk en Burgum ek"....
Dochter Antje Jansma
Antje was 25 jaar en getrouwd met Popke Heercos Douma, een weduwnaar met 4 kinderen, van beroep landbouwer aan de Gaestmabuorren en later de Zomerweg.;Antje had het kruidenierswinkeltje. Antje en Popke hadden 2 kinderen in 1871. Popke was ook een soort conciërge op Huis Ter Heide. Hij kon waarschijnlijk goed met paarden omgaan. Okke: Ha sa hiel wat fun oer Popke ensa – rike boer en grutte pleats op de Gaastmabuorren en de pleats stjit der ek nog;
Zoon Tijs Jansma, 23 jaar
Hij was van plan volgend jaar te trouwen, in mei 1872, met Wietske van der Meulen uit Burgum. Tijs moest de Nationale Militie plicht eerst vervullen. Tijs heeft veel met zijn vader Sjoerd in de ontginningen in Uithuizen gewerkt en is meeverhuisd, want als hij trouwt is zijn woonplaats Uithuizermeeden.
Dochter Trijntje Jansma
is 18 jaar en ook zij was van plan volgend jaar te trouwen met haar neef Tijs Veenstra uit Burgum, in sept 1872. Trijntje verhuisde mee naar Uithuizen, want in haar trouw akte staat dat ze daar woonde. Trijntje en haar man Tijs Veenstra gaan weer wonen in Bergum.
Dochter Maaike Jansma
is 16 jaar, en verhuisde mee.
Dochter Jantje Jansma
12 jaar. Jantje is uit het huwelijk van Sjoerd met Jantje Linthorst. Zij verhuisde vanzelfsprekend mee.
Zoon Rykel Jansma
is 8 jaar, uit het huwelijk van Sjoerd met Jantje Linthorst
Zoon Sikke Jansma
4 jaar, uit het huwelijk van Sjoerd met Jantje Linthorst.
Sjoerd en Jantje kwamen in Uithuizen aan met Tijs van 23, Trijntje van 18, Maaike van 16, Jantje van 12, Rykel van 8 en Sikke van 4 jaar.
1871: er overleden veel familieleden
In 1871 overlijden veel directe familieleden van Sjoerd in Burgum.Dat moet een erge slag zijn geweest in de familie. Sjoerd was net verhuisd of stond op het punt te verhuizen.
- April 1871. Kleindochter Maaike, dochtertje van zijn zoon Okke, overleed in Suamar als ze 7 maanden is
- juni 1871. Zoon Jan, 27 jaar en herbergier te Burgum, was getrouwd. Ze hadden een klein dochtertje van 1 jaar, Maaike Jansma. Het is de vraag of Sjoerds vrouw Jantje meeging naar de begrafenis van Jan, omdat ze in augustus moest bevallen, en de reis zal lang geduurd hebben met paard en wagen, koets of trekschip.
- Augustus 1871. Zoon Jan Sjoerds Jansma wordt geboren in Uithuizen. De kleine jongen wordt meteen vernoemd naar zijn stiefbroer Jan Jansma, die 2 maand eerder overleed.
- December 1871. Stiefzoon Douwe de Boer was ongehuwd en boerenknecht in Burgum, overleed op 32 jarige leeftijd.
Het leven gaat weer door na de begrafenissen.. Sjoerd werkte als tuinaanlegger in Uithuizen. Hij werd steeds geholpen door zijn zoon, maar Thijs kreeg had verkering in Burgum, dat die trouwde in 1872. Over Thijs is hoofdstuk 23 gemaakt. Sjoerd's zoon Rykel groeide op en werkte ook mee in de tuinen en in de ontginningen van Noord Groningen. Voor Sjoerd zal het werk steeds langzamer en zwaarder zijn geworden, maar zijn zonen konden dat voor hem opvangen. Jantje raakte voor de laatste keer zwanger met 44 jaar en in de winter van begin 1878 werd Hendrik Jansma geboren. Sjoerd was toen 61 jaar. Er werden genoeg kleinkinderen geboren, waarvan enkele jong stierven. Kennelijk reisden Sjoerd en Jantje en de kinderen vaak genoeg naar Burgum waar de familie woonde van Sjoerd. Zijn zoon Tijs en dochters Trijntje en Maaike kregen daar ook verkering. De kinderen uit het tweede huwelijk waren meer op Groningen gericht. Misschien spraken ze ook Groningens.
Er gebeurden natuurlijk ook goede dingen. Zijn zoon Okke Sjoerds Jansma deed mee aan de paardenrennen in zijn woonplaats St Jacobi Parochie.
De paardenrennen waren ook jaarlijks in Leeuwarden, waarbij deze rijder met het paard Sophia niet meer mee mocht doen omdat hij altijd won. Daartegen werd bezwaar gemaakt.
De jaren vanaf 1888 in Uithuizen.
1888
Sjoerd is 71 jaar en Jantje Linthorst is 56 jaar. Hoe gaat het verder met de kinderen van Sjoerd? Hierna wordt er dieper op ingegaan.
Zoon Okke Jansma
In februari 1888 overleed zijn oudste zoon Okke Jansma op 45 jarige leeftijd. Okke heeft lang in Burgum gewoond met zijn gezin (echtgenote Minke Veldman, getrouwd in 1867 in Burgum) en was daar koopman. Okke en Minke kregen 7 meisjes en 1 zoon. Eén van de meisjes heet Welmoed Jansma, een eerbetoon aan het stiefzusje Welmoed de Boer. Misschien dat Welmoed ook haar halfbroertje Okke heeft opgevoed.. Welmoed en haar man Wybe van der Meulen woonden vlakbij hen. Okke en zijn gezin verhuisden naar Het Bildt rond 1881 (hun dochter Hylkje wordt daar geboren in juni 1882) om waarschijnlijk in de vervening van de polder te werken. Okke overleed in St Jacobi Parochie, veel te jong. Het is zeer waarschijnlijk dat Sjoerd er heen is gereisd om op de begrafenis aanwezig te zijn.
Stiefdochter Welmoed de Boer
Welmoed de Boer’s man, veehandelaar Wybe van der Meulen (55, eerst herbergier, later koopman te Suamar) was overleden in 1887. Alleen zoon Folkert van der Meulen,16 jaar , woonde nog thuis. Een grote klap in het gezin van Welmoed was niet alleen de dood van haar man, maar een jaar later ook van haar zoon Douwe van der Meulen (19) in juni 1888, overleden in Bergum. Een overlijdensakte verteld dat Welmoed- 'landbouwersche' - weer van Suamar naar Bergum was verhuisd. Welmoed kreeg 8 kinderen, en 5 overleden erg jong of te jong. Met 54 jaar was Welmoed weduwe, een hard leven.
Dochter Antje Sjoerds Jansma
Antje Jansma woonde nog aan de Zomerweg, waar zij en Popke Heercos Douma een winkeltje hadden. Van hun kinderen zal hun dochter Maaike Douma , 19 jaar, al wel ergens gewerkt hebben; ze trouwde een jaar later, in 1889, met Eildert Annema en beiden zouden wonen in Hurdegaryp. Hun zoon Sybren Douma was 17 jaar in 1888 en zal Popke geholpen hebben op hun landbouwbedrijf aan de Zomerweg. Hun dochter Maaike werd 21 jaar in 1890 en ze stierf in het kraambed.
Zoon Tijs Sjoerds Jansma
Tijs Jansma (40) was getrouwd met Wietske van der Meulen (in mei 1872). Wietskes’ broer Jelke van der Meulen had in 1880 de familieherberg Het Roodhert gekocht (eigenaar: 1880-1888). Tijs en Wietske hadden in 1888 al 9 kinderen, allen geboren in Bergum, waarvan kleine Okke (vernoemd naar pake Okke Bosgra) jong overleed. Beppe Antje zal het mooi hebben gevonden dat de jongen vernoemd was naar haar man. Wietske en Tijs hadden 2 kinderen verloren, kleine Okke van 2 maand en kleine Maaike van 2 jaar. Dit tweede kind Okke zou later de eerste zijn van het Tijs’ en Wietskes’ gezin die zich in Noord-Amerika vestigde, en 5 broers liet overkomen. In 1888 werd het 9 e kind Jantje geboren, mijn grootmoeder. Er zijn 2 hoofdstukken aan Jantje Jansma gewijd (34 en 37).
Dochter Trijntje Sjoerds Jansma
Trijntje Jansma was getrouwd met haar neef Tijs Feenstra, een timmerman. Tijs was ook de herbergier aan de Lageweg, herberg 'De Ster'.. In 1888 hadden ze 8 kinderen en was Trijntje 35 jaar en Tijs 44 jaar. Ook Trijntje en Tijs hadden een dochter Welmoed, vernoemd naar de stiefzuster Welmoed Van der Meulen- de Boer. Onderaan dit hoofdstuk is een foto van de buren van de Lageweg met Trijntje en Tijs Feenstra in 1920. Op deze foto staat ook Folkert van der Meulen, de jongste zoon van Welmoed Van der Meulen- de Boer. De stiefkinderen en kinderen van Sjoerd en Maaike hadden nog goede banden met elkaar.
Dochter Maaike Sjoerds Jansma
Maaike Jansma was getrouwd met Date Westerlaan. Date en Maaike hadden een winkeltje aan de Schoolstraat. Maaike zou jong overlijden op 34 jaar, zonder kinderen, in maart 1889. Date is daarna hertrouwd.
Tresoar: Memories kantoor Hardegarijp, overl. jaar 1889 Gemeente Tietjerksteradeel Overledene : Maaike Sjoerds Jansma Overleden op: 19 maart 1889 Wonende te : Bergum Er behoorde geen onroerend goed tot de nalatenschap.
Okke 16-7-2014
...'Oh ja, Date Westerlaan en Maaike Sjoerds Jansma ( beide 28 jier doe se trouwden yn Burgum op 24.5.1883 (Akte A50) ha gjin bern han hjer en Maaike is ek jong stoarn fansels yn Burgum op 19.3.1889 ( Akte A74 ) , hja is mar 34 jier wurden.
Date Westerlaan (35 Jier) is letter wer trouwd mei Anna Catharina Margaretha Monink ( 36) yn Burgum op 8.5.1890 ( Akte A25) en ha tegearre no in famke krigen : Martijntje berne yn Burgum op 19.4.1891 ( Akte A 153).
Date wie winkelier yn de Skoalstrjitte.
Doog'....
Tresoar: akte opgevraagd door Sytie en uitgeschreven
Acte opgemaakt na het overlijden van Maaike Sjoerds Jansma; een boedelscheiding opgemaakt door notaris Sickler in Burgum, tussen:
- Date Westerlaan, , molenaarsknecht Burgum
- Sjoerd Tijsses Jansma, tuinier Oosthuizen in Groningen
Naar aanleiding van het overlijden van Maaike Sjoerds Jansma op 19-3-1889, scheiding en deling tussen de echtlieden en van de nalatenschap laatstgenoemde. Ze waren in gemeenschap van goederen getrouwd, zonder erfgenamen in rechte lijn. Maaike had een testament, opgemaakt 12 juli 1887. Haar echtgenoot benoemd zij als erfgenaam van het 7/8 deel van de goederen en haar vader 1/8 deel:
- Enige meubelen, huishoudelijk spul linnen, vrouwen en mannendracht, goud en zilverwerk voor 400,75
- contante penningen voortgekomen uit afbetaalde vorderingen ten laste van de weduwe en erven Okke Pieter Bosgra, in leven boomkweker te Burgum 2132,--
- en aanwezige contanten 8,--
- samen 2140,-
- Opgeteld 2540, 75
Nadelig/schulden:
bestaande schulden 199,35
samen 2341,40
Waarvan de helft behoort aan de nalatenschap van de erflaatster 1170
Nog hieraf begrafeniskosten 96,80
Samen 1073,90
Waarvan toekomt
- Date Westerlaan 1170,70
Als erfgenaam voor 7/8 deel 939,66
Samen 2110,36
Aan Sjoerd Tijsses Jansma 1/8 deel 134,24
Met onderling goedvinden aanvaard Sjoerd 134,24 en Date 2110,36 gulden, met getuigen van de notarisklerk en Abraham van der Werf scheepstimmerman te Burgum. Natuurlijk is het eerlijk verdeeld, toch voelt het wat zuur voor Sjoerd. Alles uit de grote familie erfenis van haar moeder gaat naar Date, waarschijnlijk het land en het huis naast Huis ter Heide ook. het is mij onduidelijk waarom het bedrag door 8 moest worden gedeeld als er geen kinderen zijn.
Dochter Jantje Sjoerds Jansma
Jantje Jansma, zijn dochter met Jantje Linthorst, was getrouwd met een sigarenhandelaar/ koopman Joannes Petrus Ten Wolde uit Groningen. Haar dochtertje Sophia sterft al jong, dochter Sjoerdina en volgende dochter Sophia leven nog, hun zoon Joannnes ten Wolde is 2 jaar in 1888. Jantje scheidde van Joannes Van Wolde voor 1900, erg ongebruikelijk in die tijd, maar Joannes had het er ook naar gemaakt door frauduleuze praktijken en meerdere gevangenschappen. Okke en ik hebben erg lang gezocht naar deze Jantje en haar uiteindelijk gevonden in Amerika. Er is een hoofdstuk (hoofdstuk 21) opgenomen: 'Drie kinderen van Sjoerd Jansma en Jantje Linthorst', waarin wij de grote zoektocht naar Jantje begonnen in Noord Amerika.
Okke: 16-7-2014:
...."Ek wer 2 bern ferlern en dat sil alde Sjoerd Thysses, dy doe nog yn Uithuizen wenne, ek nog wer meimakke". ......
Zoon Rykel Sjoerds Jansma
Rykel Jansma, 25 jaar, gehuwd met Alberdina Doornbos, 4 kinderen. Rykel was begonnen als matroos maar nadat de kinderen kwamen werd hij dagloner in Uithuizermeeden. Drie van Rykel’ s en Alberdina’s kinderen zijn dan al gestorven. De jongste van een tweeling, stierf in februari 1889, anderhalf jaar oud. Rykel en Alberdina, en hun enige dochtertje Jantje Jansma, emigreren naar Argentinië. De situatie in Uithuizermeeden was ronduit slecht. Het is de vraag of de situatie in Argentinië beter was. Over Rykel en zijn gezin wordt in hoofdstuk 21 vertelt: 'Drie kinderen van Sjoerd Jansma en Jantje Linthorst'. Van Rykel ontbreekt elk spoor.
Zoon Sikke Sjoerds Jansma
Sikke Jansma, 21 jaar, tuinier in Uithuizermeeden en hij werkte samen met zijn vader.
Zoon Jan Sjoerds Jansma
Jan Jansma was toen 17 jaar en droomde van een baan ver weg bij de marine of het leger. Er was waarschijnlijk geen werk in Uithuizermeeden. Zijn oudere broer Rykel bleef ook maar dagloner want iets anders was er niet.
Zoon Hendrik Sjoerds Jansma
Hendrik Jansma is 10 jaar en een nakomertje. Over Hendrik is hoofdstuk 21 opgenomen 'Drie kinderen van Sjoerd Jansma en Jantje Linthorst'. Hendrik reisde zijn zus Jantje achterna naar Noord Amerika.
Boedelscheiding november 1889 en de jaren daarna
1889
Tresoar: Er is een acte , een boedelscheiding opgemaakt op 8 november 1889 in Oosthuizen.
1. Sjoerd Tysses Jansma – boedelscheiding Oosthuizen
Toegangs nummer: 26
Inventaris nummer : 12083
Repertoire nummer: 154 d.d. 08.11.1889.
Sjoerd had een boedelscheiding laten opmaken in Oosthuizen of woonde in Oosthuizen, dat zal de oostkant van Uithuizen zijn geweest. De boedelscheiding komt normaal na een overlijden als de dingen uit elkaar gehaald moeten worden (verzekeringen, schulden), maar Jantje zijn vrouw leefde nog en gescheiden waren ze ook niet. Ik vind het vreemd.
Misschien omdat er veel plotselinge sterfgevallen waren geweest en Sjoerd inmiddels op leeftijd kwam (72) en er zaken vastgelegd moesten worden. Het kan ook zijn dat er verschuivingen plaatsvonden in erfenissen, want er was een angetrouwde die niet te vertrouwen was; de schoonzoon, de fraudeur die in de gevangenis zat en nog echtgenoor was van zijn dochter Jantje. Misschien wijs geworden dat de schoonfamilie altijd de helft van het geld en de familie erfenissen gaat, heeft Sjoerd misschien nu een boedelscheiding laten opmaken, om het geld voor zijn dochter zeker te stellen. Jantje wilde scheiden en dit niet aan haar echtgenoot in de gevangenis laten weten. Zij had denk ik al het plan naar Amerika te gaan in 1900.
Zoon Sikke Jansma,
zoon van Sjoerd en Jantje Linthorst overleed in december 1890, tuinier in Uithuizen. Hij was ongehuwd en nog maar 23 jaar. Sikke zal zijn vader Sjoerd steeds hebben geholpen bij het tuinwerk, en misschien was Sikke ook in dienst bij de Bosgra's. Het kan een ongeluk zijn geweest maar het kan ook zijn dat er iets met Sikke aan de hand was. Hij is op 20 december overleden; misschien was het toen erg koud, en kan hij longontsteking hebben gekregen, dat was vroeger vaak dodelijk.
Zoon Jan Jansma,
zoon van Sjoerd en Jantje Linthorst, had zich opgegeven voor Nederlands Indië, waarschijnlijk de Atjeh oorlog waar ze soldaten voor wierven, maar overleed al in Amsterdam in januari 1891. Jan was nog maar 19 jaar en zou nooit meer terug gekomen. De mededeling van zijn dood kwam bij de ouders via de militaire wegen.
Okke 16-5-2013
"Geachte Heer / Mevrouw,
Ik zou heel graag willen waar een familie lid gediend heeft en daar ook gestorven is :
Jan Sjoerds Jansma geboren te Uithuizen, Groningen 19 Aug. 1871.
Het enige dat we verder nog weten dat Jan op 14 Jan. 1891 als soldaat gestorven is in N.O. Indie.
Tot nu toe hebben we verder niets over Jan kunnen vinden.
Ik hoop dat U in staat zal zijn ons te helpen.
Met vriendelijke groet,
Okke Jansma"
"Geachte heer Jansma,
Uw verzoek om informatie wordt door ons ter afhandeling doorgestuurd naar het Centraal Bureau voor Genealogie CBG www.cbg.nl (onze buren). Zij geven sinds 1 januari 2012 antwoord op vragen die bij het Nationaal Archief binnenkomen, voor zover deze gaan over personen en families. Bij de beantwoording maken zij gebruik van hun eigen collecties en van de archiefbestanden van het Nationaal Archief.
Het CBG heeft op dit moment helaas te kampen met achterstand in het beantwoorden van verzoeken om informatie, en het kan dus zijn dat u enige tijd moet wachten op een reactie.
Zoals gezegd zorgen wij voor het doorsturen. U hoeft niet zelf contact met het CBG op te nemen".
Okke 21-5-2013
..."Ik ha it CBG registers yn Den Haag ek opsocht oer Jan Jansma dyt yn Indie stoarn is,
De registers binne nog net scanned dus moast se opfreegje ensf. Ek hast 20 Euro foar sa’n grapke en it dan ek nog oerstjure litte fansels"....
Mei 1891
overleed zijn moeder Antje Okkes Bosgra met 94 jaar. Zij woonde de laatste jaren bij Sjoerds broer Okke Tijsses Jansma in Suamar. Antje was al lang weduwe en Okke, 72 jaar, was ook weduwnaar. Okke was beurtschipper en koopman in Sumar geweest (hoofdstuk 6) Antje zal op het laatst veel verzorging nodig hebben gehad en misschien waren er familieleden die haar elke dag bezochten. Ik ben naar Tresoar gegaan en heb gekeken of Antje veel na te laten had. Dat bleek niet het geval.
Zoon Hendrik Jansma
het nakomertje (Sjoerd was al 60 jaar toen Hendrik werd geboren), droomde ook van grote reizen zoals hij dat meemaakte bij zijn broers Rykel en Jan. Er moet een zeker reisvuur in deze kinderen hebben gezeten en enthousiasme om ergens opnieuw te beginnen wanneer het in het eigen land niet verder ging. Hendrik ging naar Amerika, naar Grand Rapids, waar zijn zuster Jantje Sjoerds Jansma met haar dochtertjes naar toe was gegaan, op de vlucht voor haar ex man Joannes van Wolde. Jantje trouwde opnieuw met een Nederlands- Drentse emigrant.
Er werd veel reclame gemaakt voor Friezen om de oceaan over te steken. Hendrik is vrij snel gestorven in de buurt van Grand Rapids (East Paris, Michigan). Ook zijn beroep was tuinman. Hendrik moet in 1897 vertrokken zijn kort nadat hij 18 jaar was en overleed ook met 18 jaar. Voor Sjoerd en Jantje moet het een erg moeilijk moment zijn geweest om deze laatste zoon uit te zwaaien, op weg naar zijn zuster en haar kinderen..de jongen zagen ze nooit terug. Wat zouden Sjoerd en Jantje hun kinderen graag hebben opgezocht in Amerika..
Okke 2014:
...'Jan Sjoerds Jansma - berne te Uithuizen 19.8.1871 en vader tuinier (54 jaar oud), Jan Sjoerds Jansma als soldaat naar N.O. Indie vertrokken en daar gestorven op 14.1. 1891 en omstandigheden niet bekend.
It 6de bern fan se ek fun :
Hendrik Sjoerd Jansma - geboren te Uithuizen 30.1.1878 en vader tuinier ( 60 jaar oud), net foar te stellen eins he dat de ald man op syn 60 ste jier nog in bern hie mei Jantsje.
Hendrik 18 jaar(tuinier) emigreert naar de VS met de S.S. Spaarndam vanuit Rotterdam en komt op 29.3.1897 aan op Ellis eiland aan en staat aangeschreven als gardner (tuinier) en manifest numer 0144 met bestemmimg Grand Rapids in Michigan"...
1902 en verder..
Jantje overleed in Uithuizen in april 1902, 69 jaar oud en Sjoerd achterlatende met 85 jaar. Oude Sjoerd trekt terug naar zijn vertrouwde Burgum waar hij nog 2 maand leeft en in juni 1902 overleed.
De kruisjes zijn overleden gezinsleden aan het einde van Sjoerds’ leven (schema genealogie hierboven). Rykel is misschien niet overleden maar gemigreerd maar dat betekende wel uit het leven van Sjoerd. Uiteindelijk bleven bar weinig mensen over uit dit grote gezin. Drie dochters, 1 stiefdochter en zijn zoon Tijs overleefden hun vader. Dochter Jantje zou ook een kruis moeten krijgen, want Jantje emigreerde naar Grand Rapids - bleef wel leven maar was er niet. Jantje zal brieven geschreven hebben naar haar vader. Uiteindelijk was er van de tak van Sjoerd Jansma en Jantje Linthorst niemand meer in leven of in Nederland.
Dochter Antje Sjoerds Jansma (56 jaar)
de weduwe van Popke Douma aan de Zomerweg. Het kan goed zijn dat Antje haar winkeltje heeft aangehouden en dat de mensen aan de Zomerweg haar kenden als 'Frou Douma', de winkelvrouw. Antje was in 1902 56 jaar. Antje was ook een kandidate om oude Sjoerd in huis te halen.
Dochter Trijntje Sjoerds Jansma
( 49 jaar) getrouwd met Tijs Hendrik Veenstra, timmerman te Burgum. Trijntje en Tijs' zoon Hendrik Veenstra overleed al met 19 jaar, in 1896 en de jongen was vleeshouwer. Het ligt voor de hand te denken aan een ongeluk op zijn werk, misschien met messen of met een dolle stier. Trijntje en Tijs hebben meerdere jaren aan de Lageweg Herberg 'de Ster' gehad. Trijntje en Tijs kunnen ook goed oude Sjoerd in huis hebben gehaald
Dochter Jantje Sjoerds Jansma
uit Groningen (43 jaar) en was al voor 1900 geëmigreerd met haar 3 kinderen. We weten niet of het jongste kind, een jongetje, nog leefde toen het in Ellis Island aankwam. Jantje was opnieuw getrouwd in Amerika, en kon niet bij het overlijden van haar vader zijn. Het zal een droef bericht zijn geweest wat na maanden in Amerika aankwam..
Zoon Tijs Sjoerds Jansma (54 jaar)
getrouwd Wytske van der Meulen uit Burgum, Tijs was kastelein, daarna koopman en arbeider bij Bosgra, wonende te Burgum, met 9 kinderen, waar van 6 zonen zouden emigreren in de tijd tussen 1905- 1915. Omdat Tijs een voorvader is wordt deze lijn verder gevoerd. Om alvast vooruit te lopen; Tijs zou met 55 jaar in 1904 plotseling overlijden, een vrouw met 9 kinderen achterlatend. Het is niet waarschijnlijk dat oude Sjoerd bij Tijs en Wytske inkwam, want er woonden nog teveel kinderen thuis, maar het zou kunnen. Waar al veel zijn, kan er nog eentje bij.
Stiefdochter Welmoed de Boer (70 jaar)
en inmiddels hertrouwd in 1891 met weduwnaar Broos, de broodbakker uit Burgum. Jan Broos was eerder getrouwd geweest met Rinske Lautenbach met wie hij 13 kinderen kreeg. Het leven van Welmoed is dermate interessant voor een vrouw uit die tijd in die omgeving dat wanneer ik tijd heb haar leven graag wil beschrijven. Omdat er dochters waren die oude Sjoerd in huis konden halen, zal Welmoed dit op haar oudere leeftijd niet hebben gedaan neem ik aan.
Variatie op de foto uit ‘Burgum.info/ansichtkaarten' door mij ingekleurd.
Sjoerd keerde terug naar Burgum op 5 mei 1902 . Hij heeft daar nog anderhalve maand geleefd en overleed op 25 juni 1902 en was 85 jaar geworden. Diegenen die hem aangaven als zijnde gestorven zijn:
- Geert Andries Meulenbelt, 74 jaar, kleermaker te Bergum
- Willem Daniels Mulder, arbeider te Bergum, 51 jaar.
Van alle kinderen en stiefkinderen overleed Trijntje als laatste in 1931, als laatste, op 77 jarige leeftijd.
Opmerkingen en schrijven van Okke
Okke 16-5-2013
...."Moarn Sytie,
Juster hie’k wat tiid oer en ha sa wat neisocht oer it neiteam fan Antje Sjoerds Jansma en Popke Heerkes Douma – it wie Popke syn 2de houlik en Antje hat it wol troffen en goed trouwd.
Ha sa hiel wat fun oer Popke ensa – rike boer en grutte pleats op de Gaastmabuorren en de pleats stjit der ek nog.
Beppesizzers fan Antje binne letter ek nei Poppenwier ta gien en ha ek buorke op Abbingasate yn Jeth under Britswert.
Sa fregest dy dan ek wer of fansels – soenen de jongens fan Tys Sjoerds ek wat gedoente hawn ha kinne mei dit folk – wa wit". ...
Okke 22-5-2013
....'Ik ha sa wol it gefoel dat Sjoerd Tysses en guon oare bern fan him wol wat mei de Doumas te dwaan han ha en ik tink ek wol dat Sjoerd T. miskien wol ris by Popke op de pleats wurke ha kint by Hurdegaryp want der ha se ek in skoftsje wenne.
Feiten ha’k net fansels – aliinich mar harren leauwe en nei deselde tsjerk ta te gean ensa"....
De Zwitserse schilder Albert Anker maakte in 1903 een schilderij van een oude man, genietend van zijn borrel voor het slapengaan. Passend bij Sjoerd denk ik. Hierbij een proost op zijn leven want met het reconstrueren is veel zichtbaar geworden.
Okke:
...'Nuver mar der binne ek gjin greven mear te finen fan de Jansmas yn Uithuizen of de Uithuizermieden'.....
Deze foto staat ook in het hoofdstuk over Tijs Sjoerd Jansma.
Okke 6-12-2014
...'Oh ja, de foto fan Thys en Tryntsje ut 1920 nog. Dat frommeske oan de rjochterkant - Anna van der Kooi wie eins net Anna hjer mar sa as it faak feroare wie en no ek nog fan Johanne nei Anne.
It wie yn us famylje ek sa mei Antje nei Anna en fan Richtje nei Richt of sels nei Rixt yn de folksmule mar de namme wie dus by de berte fan it bern wol oars. Hawar, Johanna van der Kooi berne 13.09.1897 wien in dochter fan Pieter Jurjens van der Kooi en Marijke van der Woude. Pieter wie ek fee koopman yn Burgum.Ik wit net asty hjir wat oan hast mar it is eins ek wol aardig as je de nammen ha fan minsken op alde fotos.
Tuut fan us hjir'....
Sijtie, april 2020:
De moeder van Katharina en beppe van Anna – Antje Bastiaans Hogendonk – was een bekende vroedvrouw, en zette eerder ook mijn beppe Jantje Jansma in Bergum op de wereld, in 1888 (hoofdstuk 25).
Sytie:
..'de man Folkert van der Meulen (geboren 1872), hjir 16jir, is de jongste zoon van Welmoed de Boer, Sjoerd's pleegdochter'. Mevrouw van der meulen, ik dacht eerst Welmoed van der Meulen, was al overleden, dus dat kan niet. e
Okke 10-12-2014
...'Ik leauw fest dat ik njonken de pot pisse ha mei dy gegevens oer Anna van der Kooi.
Ik ha de foto fan de Legewei wer ris besjoen en der wat oer neitocht ensa – de groep foto mei Anna der op en ik tocht it is best mooglik dat dat frommeske miskien wol in buorfamke west ha koe.
Der stjit ommers de winkel fan Katrine – Catharine van der Kooi – Huizinga flakby it cafe fan Thys en Trientsje Feenstra
Katrina trouwde 34 jier ald mei Pieter Wessels van der Kooi 41 jier ald op 14 Maaie 1904 en hie ek al earder trouwt wet mei Lammert Minnes Minnema, wert se 2 soane mei hie en wert se yn 1899 fan skieden wie.
Pieter en Catharina ( hja wie naaister) ha tegearre mar ien bern han en dat wie in famke – mar ha niks fan har berte fine kint. Sunt Katharina in dochter wie fan Johannes Tsjallings Huizinga en Antje Bastiaan Hogendonk meie hast wol oannimme kinne dat dy Anna op de foto in dochter fan Katharina wie'....
Okke: 25-11-2014
...'Moarn Sytie,
Jawis, der wienen in soad van der Meulens yn Burgum en omkriten mar dizze Folkert van der Meulen wie in soan fan Edze van der Meulen en Grietje Okkes Bosgra hjer. Edze wie fee keapman oan de Legewei.
Mevr. van der Meulen is Klaas syn mem. Henderina en Jeltje de Groot wienen de dochters fan Anne de Groot en Ybel Vriesema – Anne hie in timmer bedriuw njonken cafe “De Barak”.
Jeltje noait trouwt en yn 1931 ferstoarn.
Anna Douma ( hat in echt Douma kopke ek) berne 15 Okt. 1897 wie in dochter fan Wytze Douma en Janke Douma ( famylje fan mekoar) en wienen boer yn Burgum
Wiebe Jel(de Vries) wie de frou fan fan Wiebe Talman dyt doe herbergier fan “De Barak” hie.
J. Hanewaldt – klopt net en is in drukfout,neffens my, want hja skreaunen har HANEWALD fan alds, mar it kin ek weze dat se yn WO 1 de namme war feroare ha en der in T achter setten ha – want dat lyke sa Duts net he. Dat is wol faker bart hjer sa as bygelyks de famylje Mol yn de Gerdyk en doe se nei Dutslan ferhuzen waard it MOLL en doe se letter wer nei Fryslan werom kamen, de namme MOL wer oannamen nei in pear jier.
Johannes Johannes Hanewald is yn Sumar berne ( 25.4.1865) en wie de soan fan Johannes Filippus Hanewald en Ybeltje Tjaarda, J.F. Hanewald wie der de haadunderwizer oan de legere skoalle.
J.J. trouwde yn Burgum yn 1896 mei Willemke Douma en Jeltje, Roelof en Filippus wienen harren bern.
Anna van der Kooi wie net in Burgumer.
Ja Thys Veenstra stjit der moai op mar oan syn klean kinst wol sjen dat de gloarje dagen foarby binne.
Welmoed syn dochter wie net goed mei de holle – swak yn’e holle seiden se – miskien genetysk belest – Ynteelt? Wa wit.
Wat in kreas en moai minske is Trijntje Sjoerds Jansma net – kreas en skjin, it moaiste wiifke op de foto.
Burgum siet groatfol mei kroegjes en ek stille kroegjes fansels, mar dat wie hast yn alle doarpen sa en yn Burgum om 1900 hinne wienen der doe nog wol sa’n 30 taperijkes en slup-yntsjes en ek mei somtiden moaie nammen sa as “ De Kruipende Luis” en “ De Vliegende Vlooi”.
Der waard ek bot gokt en ien fan de grutte Haisma famylje fergokte syn grutte buorkerij “ De Pleats” mei kaartspyljen.
De grutte en ryke Houwing famylje yn Sumar ( wienen de beste klanten fan Thys Okkes Jansma en Frietzen Jacobsma ty cafe “ De Harste”) hat alles fersupt en binne suver neaken en bleat de dyk op rekke.
Op de Burgumerheide, Hurdegaryp, Earnewald, Eastermar en Jistrum stjonkte it ek fan slup- yntsjes.
Oan de Simmerdy stie ek in hiel berucht taperijke/ kroegje De Hopsek.
De grutte boeren en ek de skoalmasters supten as muzen en gjin wunder dat de Blauwe Knoop yn dy tiid ta stan kommen is mei de grutte spraak – DRINKENDE ARBEIDERS DENKEN NIET.
De Drie Gekroonde Baarzen en it Rea Hert wienen en bleaunen de herbergen mei namme troch alles hinne
Samar wer wat skiednis leave'...
Als laatste een krantenbericht van de dochter van Sjoerd en Maaike; Antje, 80 jaar.
Nederlands kunst schilder Reinhart Dozy. Het leven en sterven lag vlak naarst elkaar.
Okke 4-1-2012
......."Wier, ik wit ek echt net wat de allegearre bart is op Huis ter Heide Sytie
en ik ha ek gjin ferhalen fan de famylje meikrigen.
Soest miskein de gezinsbladen op it gemeentehus fan Tietsjerksteradiel
neisjen moatte en miskien ek de bijlages fan de trouwaktes miskien.
Ik de notariele archyven op it internet neisjoen mar dat is ek mar beperkt
trouwens.
De ienigste oare ynformaasje bron soe de Burgumer Krante weze kinne - ik
tink ek beskiber is by Tresoar/Frysk archyf.
Wat my ek net dudlik is werom dy Jansmas ek safolle tiid yn Uithuizermeden
besteed ha.
Der wiene doe ek grutte landgoeden en miskien ha se dere, troch de Bosgras,
wurk fin kint of op kontrakt foar de Bosgras wurke, wa wit.
De Jansmas ha nea grutte skriuwers west en dus hast niks op papier set of
der is niks fan oerbleaun.
Ik ha hast ek niks fine kint ut de strafregisters fan Fryslan en dus meie wy
wol oannimme dat it fatsoenlike minsken west ha dyt ek tsjerks wienen.
It Streekmuseum yn Burgum hat miskien ek wol wat ynformaasje en soest
miskien kontakt opnimme kinne mei Klaas Henstra dere".........
Okke 23-7-2014:
"Dat meiteam ut it 2de houlik fan Sjoerd Thysses Jansma en Jantje Rikels Linthorst binne net maklik om nei te gean en wat in sitewaasje moat it allegearre west ha mei Sjoerd - it soe in dik boek wurde as je alles neigean koenen.
Ik bin ek fan doel nei Jansmas yn Argentinie te skriuwen en ris sjen wat der ut te finen is.
Ik ha it 5de bern fan se fun :
Jan Sjoerds Jansma - berne te Uithuizen 19.8.1871 en vader tuinier (54 jaar oud), Jan Sjoerds Jansma als soldaat naat N.O. Indie vertrokken en daar gestorven op 14.1. 1891 en omstandigheden niet bekend.
It 6de bern fan se ek fun :
Hendrik Sjoerd Jansma - geboren te Uithuizen 30.1.1878 en vader tuinier ( 60 jaar oud), net foar te stellen eins he dat de ald man op syn 60 ste jier nog in bern hie mei Jantsje.
Hendrik 18 jaar(tuinier) emigreert naar de VS met de S.S. Spaarndam vanuit Rotterdam en komt op 29.3.1897 aan op Ellis eiland aan en staat aangeschreven als gardner ( tuinier) en manifest numer 0144 met bestemmimg Grand Rapids in Michigan.
Ik ha it hiele manifest fan de Spaarndam neisocht, mar in pear Nederlanders mar wol nijsgjirrich dat der 2 binne dyt beide nei Grand Rapids gean and dy persoan hat manifest numer 0143 en dat is in Jacob Bergmans, 35 jier,in dumny en is ek In Amerkaans burger ( ynskreaun as US Citizen ) . Hij is bern yn 1862 yn Nederlan en yn 1880 wenne hij mei syn alders yn Zeeland, Ottawa, Michigan.
It koe mooglik weze dus dat dizze Jacob Bergmans meinommen hat nei Amerika, mar in hoe en werom is my totaal net dudlik.
Wy witte bygelyks dat de Jansmas tige tsjerks wienen en ek lid fan de Gereformeerde Kerk yn Uithuizen/ Niezijl wienen he.
Ik ha de dumnys fan de Uithuizen tsjerke ek neigien en fun dat dizze dumnys nei Grand Rapids fertrokken wienen :
1. Ds. Roelof Duiker - 23.5.1867 naar Grand Rapids.
2. Geerd Egberts de Boer - 24.8. 1983 naar Grand Rapids.
3. Jelle Aukes de Bruijn - 15.7. 1883 naar Michigan - sted net neamd yn it register en nijsgjirrich dat dizze dumny wer op 8.7.1894 werom komt nei syn alde gemeente yn Niezijl.
Het is dus mogelijk dat de kerk een goede verbindin had met de kerk in Grand Rapids en er misschien ook wel voor heeft gezorgd emigratie vanuit Ned. te bevorderen, aangezien dat de economische omstandigheden in de agrarische sector in Groningen toen ook niet erg florisant waren.
Wie weet het allemaal - de redenen van een hoe en waarom zijn me niet duidelijk.
Het enigste wat ik verder over een Henry Jansma , geboren 1878 is dat deze Henry Jansma gestorven is op 7.11.1897 en begroeven is in East Paris, Kent County Michigan in the Maple Grove Cemetry te Kentwood.
Ik ben niet 100 % zeker natuurlijk dat dit allemaal Hendrik Sjoerd Jansma betreft maar het lijkt er dus wel en heleboel op want ik heb geen Hendrik ( Henry )Jansma kunnen vinden die in 1878 geboren is.
Je krijgt ferdorie bijna tranen in de ogen hoe veel deze oude baas Sjoerd Thysses in de laatste jaren van zijn leven nog heeft mee moeten maken Sytie - 4 van de 6 kinderen jong gestorven, enigste dochter gescheiden en een zoon in Chucul in Zuid Amerika met een overlevend dochterje, want Rikel en Alberdina hadden hun tweeling Sieuwert en Martje oom al verloren in Uithuizen.
Geen wonder dan oude Sjoerd weer naar zijn geboorte plaats Bergum terug is gekeerd omstreeks 1902 na dat zijn Vrouw in Uithuizen op 69 jarige leeftijd op 11 April 1902 gestorven was en Sjoerd daar op 25.6.1902 is gestorven ( Akte 141), 85 jaar oud - wat een bewogen leven heeft hij gehad - mijn hart gaat naar hem uit !!!!.
Het eigenaardige is ook dat zijn sterven ook niet eens een advertentie in de LC heeft verdiend, misschien is het wel aangekondigd in de Bergumer Courant.
Die is (nog niet) gedigitaliseerd maar is wel beschikbaar in Leeuwarden in hard copy en microfiche.
Ik was van plan die verleden jaar door te zoeken maar de tijd ontschoot mij.
Zijn broer Okke Thysses' familie plaatste wel advertenties in de LC toen hij in 1892 stierf !!!
Als je de aangiftes van het overlijden van Sjoerd Thysses bekijkt dan staan daar de namen op van Geert Andries Meulenbelt, oud 74 jaar, kleermaker te Bergum en ook Willem Daniels Mulder, 51 jaar, arbeider te Begum.
Hij heeft deze mensen mischien wek gekend en in het bijzonder Willem - een mogelijke verbinding met zijn vader Thys Sjoerds - oud kleermaker ? Wie weet.
Dat niemand zijn overlijden officieel heeft aangekondigd is vreemd en ik vraag me af de reden daarvoor.
Op 1Aug 1904 overlijdt zijn zoon Tys Sjoerds in Bergum, 55 jaar oud en dat wordt heel goed en mooi geadverteerd ddor de familie zowel als zijn werkgever Tiete Bosgra.
De aangifte wordt ook weer ondertekend door de boven genoemde Meulenbelt en Mulder - dus wel bekend door de familie Jansma zou je kunnen zeggen, want ik denk niet dat deze 2 kerels beroeps aangevers waren.
Allemaal mysterieus volgens mij en een verdrietige zaak in een zogenaamd gelovige familie.
Tot zover maar weer denk ik en wat denk je hier allemaal van ?"
Okke 8-8-2014
"Moarn Sytie,
Tige bedankt hjer en blinder wat hast it wer drok net - ik file bytiden dat ik hjir op it fuottenein fan it grutte wraldske sit te pielen.
Wie ik der mar foar in pear jier wat soenen en koenen wy tegearre wat moais yn mekoar draaie kinne net.
Okke T. Jansma stie ek nog yn dat boek fan Klaas Jansma - "Troch de Wyn" en doe ik ferline jier nog mei Klaas ( gjin famylje trouwens hjer) praate doe sei dy ek dat hij bekind stien hie as in goed sakenman.
Dat wie ek sa, mei beurtskip, winkel, buorkerij en fansels ek mei in grutte beame tun foar apels, parren en prumen en stie ek bekind oer syn bijetunen en fjildfruchten ferbouwerij.
Hij hierde ek aardich wat en hie sels ek in moaie lapen grun by de dyk lans en wert de nije wei om de buorren ek hinne, eartiids stie der de pleats fan Gjalt Pieters Hoekstra.
Mei de fruchte plukkerij en ek in wjurdzjen fan syn fjilden kamen der gruut ploegen bern ut de Harkema wei en de wunderdokter Knjilles Wietses van der Wal ( berne 1837 en yn 1905 stoarn oan kanker, 68 jier ald). Syn ald hus stjit nog yn Sumar en ek meimin stien dyt seit dat hij der wenne hat.
Hawar, hij hat by Okke T. as jongfeint wurke en letter ek as ploegbaas yn de tunen fan him foar 5 sinten deis!!!!
Okke T. hat hjir en der ek wol minsken holpen jild te lienen ensa en wie lid fan de Herfoarme Tsjerke yn Sumar.
Se hienen der op it tsjerkhof ek in protte gref grun kocht en it sa spytich dat syn pakesizzer Okke Taedes Jansma de grun letter wer oan de tsjerke ferkocht hat en sadwaande binne dy greven yn de 1930'er jierren opromme.
Okke T. ferfierde mei syn beurtskipke allinnich mar guod fan Sumarders hjer en gjin guod fan de Bosgras fan de Nijsted yn Burgum, want der farde Fokke Hendriks van der Veen ( libbe fan 1808 - 1891) mei in moai oerdekt veerskip fan 14 T de "Nooitgedacht" fan de Nijsted nei Ljouwert ensa ta.
Fokke en Okke T. wienen dus tiidgenoaten en concurenten mar koenen wol goed oerwei en syn soan Johannes Fokkes trouwde ommers mei Antje dochter fan Okke T. en Janke Wadman.
In broer fan Joh. Fokkes, Hendrik rjochte yn 1863 mei Okke Tietes Bosgra in cichorij fabrikje op yn de Nijsted en ek moai oan it wetter der.
Der waard yn dy tiid in soad cichorij ( Frysk eins sunkerei hjer) en fan Sept. oant Des. wie dat in drokke tiid mei de rispinge, waskjen en droegjen ( lange turf waard der foar brukt want de salte baalders ut Beets en omkriten wienen der net geskikt foar).
SE wurken fan moarns 6 oer oant juns 11 oere en ferysjinne sa'n 7 gune yn de wike yn it begjin fan de 20ste ieuw.
DE fabryk is yn 1912 opheft en letter is der in timmerfabrykje ynkaam.
Der stie ek in sukerei fabryk yn Sumar oan de Uleflecht dat wie fan de Haisma famylje mar dy rekken yn 1881 al yn ferfal.
Okke 16-8-2014
"Blinder bern wat hast du der wat wurk ferset oer de skieding fan O.T. Jansma en kom der nije wike wol wer op werom hjer.
Skitterend moai allegearre en sa komt in protte wer te foarskyn he en ek wat in kloeke man it west hat".
"Ek krijst wer in herhelling fan skiednis derby en dat jild hjoed de dei ek nog - de 1ste generaasje docht it wurk, set de boel op en makket jild, de 2de generaasje libbet der noflik fan en de 3de fergriemt wat der nog oer is of ferkeapet de saak en bliuwe sels achter mei mar in protsje oandielen.
It rop by my ek wer alde ferhaaltsjes op oer minsken op it doarp dyt seiden dan alde Okke in goede man west hie en us alders ek wol holpen hienen - de Fennemas, de de Boers en de Boumas fertelden my dat doe ik nog op de legere skoalle siet en dan tinkst ek fan in - ja dat kin wol sa weze mar ik tocht der fjirder ek net oer doe".
Albert Anker, Zwitsers schilder (1831-1910), oude man en zijn thee.
