Hoofdstuk 9. Suameer/Suamar, Burgum en Oostermeer/Eastermar. 

Okke 9-6-2011

…’Burgum – sunt 1693 ha der 15 generaasjes fan nus famylje wenne – Jansmas, Bosgras, Doumas, Lavermans ensf ensf. dan oer sumar – en de Iestwei del nei Eastermar, wert ek de Jansmas en de Leemburg famylje oarspronkelik weikomme, besjoch de alde ikkers ek, en dan nei Droegeham – it plak wert Marten Martens, de kleanmakker berne is yn de 1660’er jierren. Sa werom oer Jistrum wert Joukje Jansma trouwt is mei Poutsma en der ek buorke ha. Dan nei Twizel, wert Antje Thysses berne is en ferjit ek net om in lekker bakje krudethee te drinken yn de krudetun yn Butenpost it Wyldpaad del en dan oer Feankleaster, moaie tunen en landgoed en sa nei Kollum ta om de van der Meulen famylje nei te gean en dan troch Trynwalden nei Damwald wer de Rignaldas ek kleanmsakkers wienen.

Sa troch de tsjerke doarpen nei Ryptsjerk wert de Jansmas trouwt binne mei de van den Berg famylje – Okke, Thys en Antje wienen tige beromte hurdriders, en Okke de beste fan allegearre, hij hat letter yn Olterterp buorke.

Binnentroch nei Hurdegaryp en der ha de Jansmas, Doumas en van den Bergjes ek sitten, dan nei Suwald wert Pietje Sjoerds berne is yn de 1660’er jierren en as widdowfrou mei ien dochterke Joukje yn Burgum yn 1693 trouwt is mei Marten Martens de kleanmakker.

Sykje de simmerdyk ek op en wert it cafe Huis ter Heide stien hat, en sa nei Burgum, de Legewei en de Skoalle strjitte binne de strjitten west wert us foargongers wenne ha en minne tiden meimakke ha as kleanmakkers, wolnaaisters, feekeaplju, kroegbaaskes ensf.

Dan werom oer Garyp wert Houkje/Joukje fan Pieter Sjoerds mei in dochter fan dumny Staphorsius trouwt is en ek oar Jansmas wenne ha – ik ha dy der al wat skreaun.

 Wat een gisel net en wat in histoarje – myn beppe Rixt har famylje wienen de Hoeksmas ek ut Droegeham, Surhusterfean en omkriten weikamen.  

Yn it bildt sitte ek it neiteam fan Jansmas, meastal kramers.

De genen binne sa troch de jierren wol wat ferwaaid net’.... 

Sumar

Okke: 15-10- 2010

...'Ja ik bin ek wol went om mei aso minsken om te gean, de Sumaareheide site der froeger ek fol fan. Wat ha'k in wille han mei dat en it hat my libbenlessen jun dert ik no nog fortuten fan ha. Sjoch, je jowe se in namme sa as asos, domkoppen, strontkoppen en wat dan ek mar en hingje sa'n plaatsje oan harren boarst. Hawar mar se ha wol in sels weardigens gefoel trouwens, halde fan mekoar, binne wiis mei mekoar, ha skeet oan de mienskip, mar plakke dochs oan mekoar fest en foarmje bytiden in soarte ghetto. Wy nimme de tiid net yn harren hud te krupen - in tichter by kommen betsjut ek in better begripen. Wy tinke ek faak mear oer harren gedrach dan wat yn harren hertsje slacht, en it is faak in saak fan oarsaak en effekt. Dat heide folk en de Waldskers ut Houtigehage, de Harkeme, Droegeham en de Westerein ha my in hiele protte leart as jonge. Se stienen bekint as meskelukers en fjochters - ik ha nea mei se fochten, mar duvel wat ha se my moaie ferhaelen meijun en skitterende alde sangen. Ik skriuw no de ferhalen oer Wylde Tsjerk, ien fan de earsten dyt my in leafde foar hout meijun hat'...

Okke 21-6-2011

...'ik wit wol dat ik yn 1973 nuver opseach yn Sumar, ik koe de nammen fan safolle alde fjilden, ikkers en kampkes, mar de skiedingen wienen  ferlein en feroare.

De alde, en fansels ynteelde, alde boerefamyljes yn Sumar sa as de Hoekstras en de Algras, leauwden net yn ruilferkaveling en seiden - dat is us lan net en dat ha dy kringen us untstellen, mar hja hienen krekt like folle lan as fan te foaren en de stikken leinen ek by mekoar en net sa ferstruid as eartiids'...

Foto van Sytie, tekst van Okke, juni 2011 yn Sumar.Ik kende dit dorp niet voorheen. 

Schilder en illustrator Jacob Jansma (1893-1972) maakte een reeks nieuwjaarskaarten. Is dit de molen van Suamar? Jacob Jansma illustreerde ook kinderboeken. Hij werd 79 jaar. Het is mij niet bekend of hij familie is. 

Okke 11-3-2013 

…"Tank foar dyn brief fan hjoed ek it oanheake krantestik (bomenkap Sumar)

Skrok ik der fan - Nee hear. Werom? Ik wenje der net mear en it doarp fan myn berne jierren is der net mear -Dit is goed nijs foar de autorider hear mar minder goed foar omjowing en sfear fan it doarp Sumar. No ja, it doarp is foar in grut ek al lang sloopt fansels - de Dammeloane, Uleflecht, Mounepaad ensf. Binne ommers al wei en in moaie soad beamen meie der no ek wol by wei. It is te hoopjen dat dat moaie ikenhout sparre wurde sil mar oarstjuge bin ik der ek net fan trouwens - oeriken houten beamen dyt yn Ierlan 1000 den Euros wurdich binne, ha ek gjin wearde yn Fryslan - wy binne swart hout net went he sizze se en dy iken meubels sunder foarm en tafels mei fan dy knolpoaten binne no ek ut de moade - iepen fjur mei ikenhout - prachtig en sa sfearfol no. It wurd aanst in lanskip fan reepke drop - dy swarte bitumen diken lykje wol op drop ut de loft wei sjoen - in hanskrift fan lilke minsken mei al dy swarte lijnen, hjir en der wat ynkleure mei in wiet plakje of in grien strypke. Ja, ik tink dat wy it lanskip ferstjinje dat wy krije sil - de auto hat us te pakken - us ferslaving oan in izeren bakje, mei 4 lytse tsjeltsjes - DE AUTO !!!!!!!!!!!!!!!! Wa hie dat ea tocht - is dat wier us visie wurden - wy sille der spyt fan krije en it neiteam sil ut utflokke. Mear as 80% fan alle autos op'e dyk sit mar ien minske yn en wy bouwe nog mear fan dy droprepen oer it lan.

It is makliker in soad beamen om te kappen yn de omkriten fan Sumar dan eat goeds te dwaan foar myn ald doarp dat suver hast weifage is, utssein dan in Moune “De Hoop” en in tsjerke tusken yn hast balfoarmig Tsjerkhof. Balfoarmich fregest ? Jawis en bliksums , sa groatfol leit it dere fan dy earme boerearbeiders mei harren ferwrotten rechjes. Krume lichems troch in soarte slavernij fan boeren dyt Sneins of yn’t fjowerkant sieten te knikkebaljen of op de kreake noflik troch preek en sang snoarken. Gjin stanbylden mear – nee lizbylden, want it is in saak fan hjir leit wer in nije dyk of wer in betonnen brege – Is dat it erfskip wat wy oan us neiteam achterlitte ? Wy sille ferflokt wurde. De Sjinezen bouwe spoardiken want dy witte wol dan al dy 1400 miljoen minsken noait allegearre in auto ha kinne sille. Hoefolle meters spoar is der yn Fryslan lein yn de leste 60 jier – wol op in Sneintomiddei te bekuierjen tink ik. It is hjir ek sa hear – it leste spoar yn Melbourne is yn 1931 lein en 87% fan de trambaantsjes yn dy sted binne al foar WO 1 lein".... 

Burgum

Okke 10-1-2012

....."L.H.F. Douma en J.Douma's boek - Toponimen en wat fjirder sammele is oer Burgum, jowt de eigners fan it Reahert wol oan fan 1687 oan't 1995 ta en it wie al in kroeg yn 1586 en fan Husterheide  fan Aug.1703 oan't it ofbrutsen is doe de trambaan der troch lutsen is.
De alde Burgumer kranten en in it Streekmuseum yn Burgun soenen/koenen miskien de beste boarnen nog weze kinne.
De notariele archyven skine ek net folle opleverje te kinnen Sijtie, mar dan moat ik der al by sizze dat ik allinnich mar de Burgumerer Drachster notarissen neisjoen ha en wa wit ha de mannen ut dy tiid butenlizzende notariisen brukt sa as ut Ljouwert, Butenpost, Kollum ensa.
It is en bliuwt in drege saak he en ik wit ek net of de famylje fan de boeren dyt of op de pleatsen of de minsken dyt letter de cafes han ha oft dy ek wat undersyk ensa dien ha.
Faaks net tink ik want dat wie ek al sa mei myn undersyk nei Okke Thysses' fearskipke - De Fortuin".......

Okke 4-1-2012

http://www.frieslandzoalshetwas.nl/index.php?z=-1&aflnr=102

Dat wie wol wat dy heide froecher..der wurde net folle yn harren geloofd.

Sijtie, Dizze side ha'k ek wol ris nei sjoen mar hie it stik oar it earmhus op de Burgumerheide nog net sjoen. Ik hie de trienen yn de eagen doe ik dy foto seach fan al dy alde minsken en der myn ald omke Oebele Hoeksma sitten seach mei de krant yn de hannen.

Dy foto sil wol yn de let 1930'er of begjin 40'er jierren makke weze tink ik en ek miskien nog wol wol troch Douwe Franke. Oebele-om, nea trouwt west hat jierren yn Huzum yn Dutslan as boerearbeider wurke wat der mei him bart is witte wy net mar kaam wer thus by myn pake en beppe en syn holle wie yn'e war. Nei de 1ste WO hie Oebele-om in moai soad jild yn Dutslan fertsjinne mar rekke alles kwyt doe de mark niks mear wurdich yn de 1920'er jierren ensa.

It wie in ynleave man en hij kaam ek faak by us doe hij al yn't earmhus siet en heit en ik, as jonkje fan 4 oan't 6 jier ta, him der op Snein op de fyts him opsochten. De grutte tafel die my ek wer tinken oan dyn earme stakkers, allegearre om my hinne en mei harren hantsjes my oer it krollige hier striele en pipermuntsjes taskowden. De measten wienen tige iensum en guon hienen moaie ferhalen te fertellen. He he, it wurd my suver wat tefolle Sijtie om oer dat ferline wiidweidich te skriuwen - wat ha dy minsken wat meimakke mar de behearders ha it goed foar se dien en Bontsje Hoekstra ( in suster fan myn tante Aal) en har man ha dy minsken goed fersoarge.

De bran yn it earmhus wie doe ek wat, en Oebele-om wie doe al ferstoarn, mar de oarbliuwers binne doe allegearre nei Glinstra State oan de Skoalstrjitte yn Burgum gien en ha der op besite west doe ik nei de ULO gie. Moaie oantinkens oan moaie minsken dyt harren minsklikheid net kwyt rekke hienen troch hiele minne tiden en omstannichheden. It alde earmhus is no de klompmakkers saak fan Scherjon en ek de muoite wurdich der ris hinne te gean en dan moatst ek de botanyske tun yn Butenpost opsykje en der moarns in lekker kopke krudenthee drinke fan farske en krekt plukte kruden. Us Klas docht der ek wol frijwilligers wurk en mei de graach weze"… 

Okke 22-9-2014

..."Spytich dat sa'n doarp as Burgun en ja Sumar trouwens ek safolle ferbouw is troch de jierren hinne - hiel oars as Eastermar, pracht buorren mei moaie alde huskes sa as froeger - fol mei karakter. Burgum is in dea doarp wurden - ik sei altiten it hat gjin siel - je koenen der op Sneins ek net iens te dunsjen en wy fleagen de klaai oer om us ut te libjen - de famkes wienen der ek wat iepener en geselliger - de Walden sieten fol mei griffemearden mar op himelfearts dei wie it wol broekjes dei yn Feankleaster en Swarteweisein.
Ja ik ha dat ek yn Gaasterlan sjoen yn 1955 doe wy de Alvestede riden ha mei racefytskes.
Letter hearden wy dan dat dat en dat famke yn ferwachting wie en de dumny preke oer De Zwakheid Des Fleesches - us heit sei dan ek sa suntsjes - it hat niks te meitsjes mei de zwakheid des fleesches mar alles mei stivigens yn de hoanne of de pylk, bedbuks en ja wat mear nammen de ald man der foar hie.
Ut is sa it draait altiten wer op seks ut he en hald ik op"...

Stadswandeling van Sijtie in Bergum, in augustus 2015. Erg mooi!  Met een wandeling langs het oude laantje van de sterrenwacht naar het centrum van Burgum, de oude kerk bekeken, waar een prachtig orgelconcert bezig was. Ik wilde wel een oude kerkbank kopen, gewoon omdat mijn familie daar op zat vroeger en moest betalen voor een zitplek. De gidsen lazen een mooi gedicht voor 'de boerendochter'van Willem van Merode, naast het oude huis van Tjibbe Gearts van der Meulen; een familielid. 

Tresoar: Oude foto van de Burgummerdam.

Foto Sijtie september 2015. 

De hedendaagse Burgemerdaam.. Het parkeerterrein was ooit van Jan Douwe Wadman, herbergier van het Roodhert. 

Echt fraai is de Burgummerdaam niet meer, aan het Prinses Margriet kanaal. Misschien een idee om de oude glorie weer te herbouwen..?

Leeuwarder Courant 2013, recensie over eten in het Roodhert:

Eastermar

http://m.dvhn.nl/archief/Klein-bakje-grote-verhalen-20655906.html is de site waarop een verhaal staat. 

Voorwerp: kluwenbakje

Oorsprong: Friesland

Materiaal: zilver

Datering: 1819

Taxatiewaarde: 750 euro

"Beitskes bakje. Zo noemen we dit zilveren schaaltje, nu we weten dat het van Beitske is geweest. En dat is nog niet zo heel lang. Het zit namelijk zo: wij wonen op de kwekerij van de familie van mijn man. Zijn overgrootmoeder Jitske was de zus van tuinarchitect Gerrit Vlaskamp. Die heeft in de tweede helft van de negentiende eeuw 350 tuinen ontworpen in het Noorden. Ik ben daar achter gekomen omdat ik me verdiep in de familie Vlaskamp. Over de tuinen van Gerrit bijvoorbeeld, kom ik steeds meer te weten. Ik kreeg een tip om bij boomkwekerij Bosgra in Burgum te gaan kijken. Die hadden hun administratie bewaard vanaf 1860. En zo vond ik 350 tuinen en parken in Noord-Nederland naar een ontwerp van Gerrit Vlaskamp!

Beitske was dus een van de zussen van overgrootmoeder Jitske en broer Gerrit. De Vlaskampen hadden echter ook een zwart schaap in de familie: Jelske. Die raakte, tot grote schande van de familie, ongehuwd zwanger toen ze 24 was. Het kind werd dood geboren en Jelske werd naar Harlingen gestuurd, waar ze dienstmeisje werd. Ze was helaas zo dom om te gaan wandelen met de hoed van haar mevrouw op. Dat werd ontdekt en Jelske werd veroordeeld tot een half jaar eenzame opsluiting. Voor het dragen van een hoed! Eenmaal weer uit de gevangenis, raakte ze weer ongehuwd in verwachting. Direct na de bevalling stuurde de familie haar met de baby naar Utrecht, waar het kindje een week later stierf. In Utrecht vond ze wel een man met wie ze trouwde. Ze kreeg nog vijf kinderen, die op één na allen binnen het jaar stierven. Ook haar man stierf jong en Jelske hertrouwde. Ze overleed toen ze 63 was.

Haar zus Beitske trouwde met een koopman in zilveren sieraden en gebruiksvoorwerpen. Daar ging hij boerderijen en voorname huizen mee langs. Beitske liet een testament na, wat ik nog steeds in mijn bezit heb. En daar staat haarfijn in beschreven wat de familie gaat erven, maar: ‘Met uitzondering van mijn zuster Jelske en hare kinderen en verdere nakomelingen, die hoegenaamd niets uit mijne nalatenschap mag of mogen genieten en die ik onterf en van mijn nalatenschap uitsluit.' En dan te bedenken dat het testament zeven jaar na Jelskes dood geschreven is! Triest hè?

Alleen al over Jelske kun je een roman schrijven. Hoewel die Beitske van het bakje ook een persoonlijkheid was. In haar huwelijkscontract staat precies beschreven wat van haar blijft en wat van haar echtgenoot. Ze wilde ook niet met de man samenwonen. En dat in 1886.

Haar broer Gerrit heeft het overigens goed gedaan. Hij was twintig toen hij het bedrijf van zijn vader overnam, nadat die in het gesticht in Veenhuizen was overleden aan de cholera. Het is mijn missie om hem weer op de kaart te krijgen. Hij heeft het landschappelijke beeld in Friesland mede bepaald: er staan nog steeds bomen die hij geplant heeft. Het nieuwe Fries Museum gaat een expositie maken van de tuinen van Gerrit en er komt een boek over zijn leven en werken. Fantastisch toch? Daar denk ik dus allemaal aan als ik dit schattige schaaltje zie."

De taxateur, Geert Ziengs:

"Het schattige bakje is een kluwenbakje, in de volksmond soms ook wel breimandje genoemd, maar voor een kluwen breiwol is het natuurlijk te klein. Dit soort bakjes is gedurende de hele negentiende eeuw gemaakt, maar de kluwenbakjes die wij de afgelopen jaren geveild hebben, waren bijna allemaal uit het begin van deze eeuw.

Het kenmerk van die kluwenbakjes is toch wel de opbouw. Over het algemeen heeft het bakje - op twee derde van beneden af gezien - een rechtopstaand opengewerkt zaagwerk (ajour). Op bovenrand zit vaak een ajourdecor van ruitjes of ranken. Het bakje staat vaak op een viercirkel. Wanneer het een parelrand aan de bovenkant heeft, is het bakje afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw." 

Okke 28-3-2011

...."Wat ek in tryst ferhaal oer Beitske’s bakje net – it wienen swiere tiden foar in protte minsken en je ferwunderje je somtiden wol hoe’t se troch de tiid kaam binne. Ik ha hjir ek nog Burgumer krante knipsels ut de jierren 1880/90 oer de Sumarreheide wert guon misken doe ek nog yn skiepehokken wenne en dat in neef fan Tsjibbe Gearts van der Meulen hjir mei fakansje wie ut de VS en sa mei syn omke der oer de heide kuierde en in stik skreau oer de prairie fan Sumar en dan te begripen dat dy heide tusken de Harste en Garyp nea grutter wie 400 –450 ha.!!!!

Gjin wunder dat in Domela Nieuwenhuis sa populer wie yn de walden en ek yn Jubbegea – hij waard sjoen as in soarte Jezus – de ferlosser dus. Ik wit ek nog dat yn de jierren 1945 /55 der nog minsken yn houten barakken wennen yn de Harkema en Houtigehage ensa – no binne it bloeiende doarpen wurden".... 

Okke 10-9-2015

..."Hjir in moai stik oer ald Eastermar.

Hjir soe us heit ek wille om ha tink en miskien ek sizze – ferdomme dy Dam Jaarsma – hij hat him in protte yn’t ear mige litten troch nuvere minsken dyt lang net doogden; wa wit.

Us heit en omke Jan mochten Dam net sjen, ik trouwens ek net omt hij sa bot op syn broer Okke snauwde en dy fertsjinne it jild yn de hushalding en ik gie faak mei him te silen op de Leyen yn syn moaie Grouster skou en holp him ek wol mei it komelken en fuorjen ensa – in leave man en ald kammeraat fan heit en omke Jan.

Okke Jaarma’s mem kaam ek ut de Bosgras derom de namme Okke dus"..... 

Eastermar/Oostermeer wandelen Wandelroute_Jaarsma_Nederlands.pdf (585.41KB)

Eastermar/Oostermeer
wandelen

Wandelroute_Jaarsma_Nederlands.pdf (585.41KB)

Okke 13-9-2015

....."Moarn Sytie,

Al de ferhalen dyt Dam opskreaun hat lizze allegearre by it Meerten Instituut en sille no ek oerpleatst wurde nei Eastermar ta. De wrald dere, ek nog yn myn tiid, siet groatfol mei bygelovige minsken, dyt eltse Snein wol nei tsjerke ta bongelden. Dy Dam, as jonkje skoaide froeger by de Bakkers lans en rop dan ek – hat de frou ek koekjes en dan joegen se Dam de brutsen koekjes. Us heit en omkes Tjitze en Jan neamden him ek altiten Koekje Dam en dat koe hij net utstean. Ik sei dat ek ris tsjin him en hij batste der fuort mei yn – ik hear it wol datst ien ut it laach fan Okke Rixt bist want dy ha allegearre grutte mulen.

 Klaas Henstra fan it Streek Museun yn Burgum hat ek in boek skreaun oer de wunder dokter ut de Walden. Sumar hie der ek ien – Knjilles Wytses en us mem hat us wol ferteld doe se nog mei har alders it tramstation “SUAMEER” fan de NTM ( Nederlandse Tramweg Maatschappij) beheerden dat der kloften minsken mei de tram oankwamen en dan nei Knjilles Wytses tagienen om der genezen te wurden.

Der wennen doe ek dokters yn Burgum, Garijp, Feanwalden, Nygea en Eastermar ensf. mar dat jowde niks"...... 

Wandelroute Jaarsma Nederland: 

Voor heel veel plaatsen doen verschillende verhalen over het ontstaan van de naam de ronde. Deze naamsverklaringen kloppen nooit. De naam Oostermeer, die op oude kaarten staat op de plaats van het huidige Hoogzand, verwijst naar de ligging ten oosten van het Bergumermeer. 

Ontstaan naam Oostermeer Er was een dief, die had gestolen. Een groep mensen achtervolgt hem. Ze kwamen door een dorp dat nog geen naam had. “Wie moeten we pakken?” riepen de mensen. “De earste mar!” werd er teruggeroepen. Toen kreeg het dorp de naam Eastemar [Oostermeer]. Toen kwamen ze in een andere plaats, die ook nog geen naam had. Daar riepen ze: “Sy ha him samar!” [“Ze hebben hem zo maar!”] Toen kreeg die plaats de naam Sumar [Suameer]. Even later waren ze al weer in een plaats die nog geen naam had. Daar riepen ze tegen de mensen, die aan de kant van de weg stonden:” Gryp him! Gryp him!” [“Grijp hem! Grijp hem!”] Toen kreeg die plaats de naam Garyp [Garijp]. En toen kwamen ze nog eens in een plaats zonder naam. Daar kregen ze de dief te pakken. Toen riepen ze “”Burg him! Burg him!” [Berg hem! Berg hem!] En daarom kreeg die plaats de naam Burgum [Bergum]. (Willem van der Brug, Drachten, 16 juli 1971) 

Hoe de namen Eastemar [Oostermeer], Sumar [Suameer] en Akkrum zijn ontstaan: Een paar mannen uit Rottevalle zouden een vaart graven. Ze kwamen op een plek waar ze wilden beginnen. “Earst hjir mar bigjinne” [“Eerst hier maar beginnen”], zei één van de mannen. Mannen die dat hoorden gaven de plaats de naam Oostermeer. Toen ze een eind verder waren kwamen ze op een plaats waar de ene tegen de ander zei: “Sa mar fuortfarre, hè?” [“Zo maar doorgaan, niet?”]. Mannen die dat hoorden gaven toen aan die plaats de naam Sumar [Suameer]. Op het laatst waren ze een heel eind verder. Toen keek iemand achterom. De vaart liep krom en hij zei:”Ah ... krom!” Dat werd ook door mannen gehoord en zo kreeg de plaats die er bij ligt de naam Akkrom [Akkrum]. (Willem Land, Harkema, 10 juni 1971) Spotnaam Spotnamen zijn plagerijen van anderen, waarmee de bewoners als dom, gierig, armoedig, onaangepast, crimineel, enz. werden weggezet. Net als veel andere plaatsen heeft Oostermeer de spotnaam Broekophouder toegeëigend als geuzennaam en prominent een beeld in het dorp geplaatst. Sinds 1984 staat de Broekophouder van Aizo Betten op Het Breed, midden in het dorp. Over de betekenis van broekophouder zijn verschillende - onbewezen - verklaringen in omloop, zoals een verwijzing naar de vroegere armoede (het meest waarschijnlijk), verwijzing naar de eigenzinnigheid van de bewoners en een verwijzing naar de zeilterm broek, een loshangende vouw in het grootzeil die ontstond als de schipper het zeil van onderen wat liet ophijsen om te zien hoe hij moest zeilen. In het dorpswapen staat weliswaar een zeilschip, maar dat verwijst naar de belangrijke rol van de scheepvaart in Oostermeer.